Przygotowanie krok po kroku

Mamy jednak świadomość, że tomografia, rezonans, czy nawet badania rentgenowskie i USG mogą wywołać u opiekunów stres. W artykule przedstawiamy najważniejsze informacje, dotyczące specyfiki oraz sposobów przygotowania do każdego z czterech najważniejszych badań obrazowych:

• Rezonans magnetyczny u zwierząt (MRI);
• Tomografia komputerowa u zwierząt (TK);
• Rentgen zwierząt (RTG);
• USG zwierząt.

Badanie USG u zwierząt

Badanie USG jest nieinwazyjną, bezpieczną i bezbolesną metodą oceny wielu struktur organizmu. W większości przypadków nie wymaga zastosowania sedacji/znieczulenia ogólnego. Jeśli pacjent źle znosi badanie, denerwuje się i tym samym niemożliwa jest prawidłowa ocena struktur, rozwiązaniem może być przeniesienie terminu USG i podanie łagodnego leku uspokajającego przed kolejną kolejnym badaniem. Pełne badanie ultrasonograficzne trwa około 20-30 minut.  Opis USG oraz zalecenia przekazywane są opiekunowi zazwyczaj zaraz po badaniu. Na całą wizytę z przygotowaniem zwierzęcia, badaniem i opisem powinniśmy zarezerwować sobie około godziny.

W jakich sytuacjach zalecamy USG zwierzęcia?

Badanie ultrasonograficzne możemy zastosować do:

• badania struktur jamy brzusznej,
• oceny struktur narządów klatki piersiowej,
• diagnostyki chorób układu mięśniowo-szkieletowego,
• oceny układu neurologicznego,
• diagnostyki chorób nowotworowych,
• oceny ciąży,
• szybkiej oceny stanów zagrażających życiu  w obszarze jamy brzusznej i klatki piersiowej.

USG jest także cennym narzędziem pomocniczym podczas biopsji u zwierząt, czyli pobierania materiału ze zmienionych tkanek, narządów do badania histopatologicznego.

W przygotowaniu psa lub kota do USG, ważne jest, by zwierzę nie spożywało pokarmów na ok. 12 godzin przed badaniem oraz nie piło wody około 2 godziny przed USG. Jest to niezwykle istotne, ponieważ pokarm i gaz w świetle przewodu pokarmowego mogą utrudniać diagnozę. Masy kałowe obecne w jelicie mogą również zaburzać ocenę ściany oraz przysłaniać okoliczne struktury. Większą wartość diagnostyczną badania osiągniemy, jeśli pęcherz moczowy będzie wypełniony chociaż w małym stopniu.

Dlaczego miejscowo golimy zwierzę do badania USG? Wygolenie futra/włosów zwierzęcia w miejscu badania pozwala precyzyjnie oczyścić skórę i nanieść na nią specjalny żel, który wyeliminuje powietrze między głowicą, a powierzchnią skóry. Wszystkie te czynniki sprawiają, że obraz USG będzie dobrej jakości i pozwoli na bardziej precyzyjną ocenę.

Rentgen (RTG) u zwierząt – czym jest i jak przygotować zwierzę

Badanie RTG jest cenną metodą diagnostyczną:

• w ocenie struktur układu ruchu, np. pod kątem dysplazji
• w ocenie zarysu struktur jamy brzusznej, klatki piersiowej, głowy oraz kończyn,
• w ocenie urazów,

Z uwagi na pewne ograniczenia, badanie rentgenowskie często wymaga uzupełnienia diagnostyki o inne badania obrazowe, takie jak badanie ultrasonograficzne, tomograficzne, endoskopowe czy badanie rezonansem magnetycznym. Opis badania RTG i płytkę z nagranymi zdjęciami, opiekun otrzymuje zazwyczaj od razu po badaniu.

Jak przygotować zwierzę do badania RTG?

Przygotowanie pacjenta zależy od tego, jaki rodzaj diagnostyki musimy przeprowadzić. Przed badaniem w celu oceny struktur układu ruchu, konieczna jest ok.12-godzinna głodówka, ponieważ badanie wymaga premedykacji i ułożenia zwierzęcia w specyficzny sposób, w określonych pozycjach. Z uwagi na bezpieczeństwo pacjenta, przed znieczuleniem, konieczne może okazać się dostarczenie lub wykonanie badań krwi, badania echokardiograficznego (echo serca).

Dlaczego badanie RTG u zwierzęcia lepiej przeprowadzać w znieczuleniu?

Nieprawidłowe ułożenie wynikające ze stresu lub bólu (np. chorej kończyny) może spowodować mylną ocenę powstałego obrazu albo konieczność powtarzania zdjęć RTG, co wiąże się z większym narażeniem pacjenta na promieniowanie jonizujące, które w wysokich dawkach jest szkodliwe dla zdrowia.

Czy opiekun może być w trakcie rentgena ze zwierzęciem?

W wielu przypadkach opiekun towarzyszy pupilowi w trakcie badania, często jest także proszony o pomoc w utrzymaniu prawidłowej pozycji zwierzęcia. Opiekun przebywający w pomieszczeniu w trakcie badania zabezpieczony jest odpowiednimi osłonami osobistymi w postaci specjalnego fartucha, osłony na tarczycę i rękawicami. Zabrania się przebywania w pomieszczeniu osobom poniżej 18 roku życia, kobietom w ciąży i prawdopodobnie będących w ciąży.

Tomografia komputerowa (TK) u zwierząt

Tomografia komputerowa zalecana jest szczególnie w przypadku:

• diagnostyki chorób w obrębie klatki piersiowej, szczególnie w przypadku detekcji zmian o charakterze metastatycznym, diagnostyki zmian nowotworowych pierwotnych, chorób oskrzeli, zatorowości;
• stanów po urazie głowy,
• podejrzenia procesów rozrostowych czy zapalnych w obrębie mózgowia, opon i kości, podejrzenia krwotoku podpajęczynówkowy,
• różnicowania udarów niedokrwiennych i krwotocznych,
• diagnostyki chorób w zakresie jam nosowych, ucha, zębów,
• diagnostyki dyskopatii, zmiany w obrębie kręgów o charakterze urazowym i nowotworowym,
• diagnostyki w kierunku dysplazji i chorób zwyrodnieniowych stawów, jak również urazów
• diagnostyki jamy brzusznej pod kątem anomalii naczyniowych, zmian o charakterze nowotworowym, oceny gruczołu krokowego, układu moczowego czy węzłów chłonnych.

Jak przygotować pacjenta do badania tomografem komputerowym?

Przygotowanie pacjenta do TK wymaga zastosowania ok. 12-godzinnej głodówki i braku dostępu do wody na ok. 2 godziny przed badaniem. Nie zalecamy odstawiania leków, które pacjent przyjmuje na stałe. Przed badaniem konieczne jest dostarczenie (np. drogą mailową) do pracowni TK najważniejszych dokumentów:

• skierowania na badanie od lekarza weterynarii,
• wyniki badań krwi (morfologia i podstawowe parametry biochemiczne, wskazane również badanie krwi o profilu tarczycowym) wykonane do 2 tygodni przed planowanym badaniem,
• wynik badania echokardiograficznego,
• wyniki wcześniejszych badań dodatkowych (USG, RTG i inne)
• dokumentacji z wcześniejszych wizyt pacjenta, w tym wizyt specjalistycznych.

Jak wygląda tomografia u psa / kota?

Pacjent przyjeżdża do nas w dniu badania i zostaje na kilka godzin. W początkowym etapie zwierzę jest badane przez anestezjologa, zakładamy dojście dożylne (wenflon), podajemy leki uspokajające. Następnie zwierzę wprowadzane jest w głębsze znieczulenie i zaintubowane. Kolejny etap to badanie właściwe, które wymaga unieruchomienia pacjenta i ułożenia w odpowiedniej pozycji przez cały czas trwania badania. Jego długość zależy od kierunku diagnostycznego oraz ilości potrzebnych skanów wykonanych w odpowiednim czasie po zastosowaniu środka kontrastowego – tomografia komputerowa może więc trwać od 5 do nawet 30 minut. Po badaniu pacjent zostaje poddany około 3-4 godzinnej płynoterapii i po pełnym wybudzeniu może wrócić do domu. Opiekun otrzymuje badanie w formie nagrania na płytce. Szczegółowy wynik/opis badania wykonany przez specjalistę w zakresie diagnostyki obrazowej przesyłamy drogą mailową w określonym czasie. W szczególnych przypadkach możemy dokonywać opisu takiego badania w trybie przyspieszonym.

Jakie są przeciwskazania do tomografii komputerowej u zwierząt?

Najważniejszymi przeciwskazaniami do wykonania TK jest niewydolność krążenia lub nerek, jednak decydująca o kwalifikacji do znieczulenia jest całościowa ocena stanu pacjenta i wyników badań dodatkowych. Każdy pacjent jest inny, dlatego trudno mówić o bezwzględnych przeciwskazaniach – rolą anestezjologa weterynaryjnego jest dokładna i kompleksowa analiza pacjenta i kwalifikacja do badania.

Prawie każde badanie TK wymaga zastosowania dożylnego środka kontrastowego, aby jego wartość diagnostyczna była wysoka, które również wymaga odpowiedniej kwalifikacji pacjenta.

Rezonans magnetyczny (MRI) u zwierząt

Rezonans magnetyczny pozwala na zbadanie większości tkanek i narządów, jednak głównym wskazaniem do MRI są choroby układu nerwowego oraz problemy ortopedyczne, których diagnostyka za pomocą tomografii może być utrudniona, a czasem niemożliwa. Są to przede wszystkim:

• ze strony układu ośrodkowego: guzy mózgowia, ocena przestrzeni płynowych, zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii, ocena naczyń mózgowia, schorzenia demielinizacyjne, schorzenia degeneracyjne;
• ze strony obwodowego układu nerwowego – zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii, ocena kanału kręgowego;
• ze strony narządu ruchu – ocena poszczególnych stawów;
• w szczególnych przypadkach ocena serca;
• diagnostyka chorób dużych naczyń czy badanie jamy brzusznej.

Przygotowanie do badania rezonansem magnetycznym jest w praktycznie takie samo, jak w przypadku tomografii komputerowej (patrz wyżej!). Różnią je w szczególności czas badania – rezonans magnetyczny trwa dłużej, a jego czas uzależniony jest od celu badania.

Jakie są przeciwskazania do rezonansu magnetycznego u zwierząt?

Przeciwwskazaniem do badania rezonansem mogą mieć dwojaki charakter – pierwszym jest kwalifikacja do znieczulenia przez anestezjologa – tutaj przeciwskazania są analogiczne do tych, wskazanych przy tomografii. Druga grupa przeciwskazań wynika z wykorzystywanego w MRI zjawiska pola magnetycznego:

• obecność metalicznych implantów ortopedycznych, śrub, drutów, klipsów metalowych,
• odłamków w ciele pacjenta, takich jak: opiłki żelaza, śrut.

O obecności którekolwiek z tych przeciwskazań, należy bezzwłocznie poinformować personel w czasie umawiania pacjenta. Część implantów jest bezpieczna w trakcie badania, jednak wymagane jest dostarczenie do pracowni dokumentacji poświadczającej ich bezpieczeństwo.

Placówka weterynaryjna AMVET zajmuje się diagnostyką obrazową (USG, RTG, MRI, TK). Nasze usługi to między innymi interna zwierząt Kraków i weterynarz hematolog Kraków. Więcej o AMVET można przeczytać tutaj: weterynarz Kraków.