Króliki cieszą się rosnącą popularnością i coraz więcej z nas staje się szczęśliwym posiadaczem tych futrzaków. Zanim jednak przygarniemy pupila pod swój dach, warto zapoznać się z jego biologią, trybem życia oraz problemami zdrowotnymi. Warto mieć na uwadze, że nie każda lecznica w Małopolsce specjalizuje się w leczeniu królików. Dlatego opiekunowie zajęczaków powinni zadbać o znalezienie odpowiedniej lecznicy, do której będą mogli się udać w razie jakichkolwiek problemów zdrowotnych ich pupili. Jednymi z najczęściej występujących u nich schorzeń są właśnie problemy stomatologiczne.

Jak wygląda uzębienie królika?

Dorosły królik posiada 28 zębów. Wszystkie zęby u królika są hypselodontyczne, czyli rosną przez całe życie i nie formują korzenia, typowego dla zębów człowieka, psa czy kota. Każdy ząb składa się z korony klinicznej, korony zębodołowej i otwartego wierzchołka, w którym zlokalizowane są komórki germinalne. Komórki te stale produkują nową tkankę zęba, co powoduje jego ciągły wzrost. Już na tym etapie widzimy, że zęby u królików mają inną budowę i będziemy mieć do czynienia z problemami innego rodzaju i odmiennym sposobem ich leczenia.

Najbardziej wysunięte do przodu i widoczne po rozchyleniu warg są 4 zęby sieczne. Tuz za siekaczami szczęki zlokalizowane są dwa małe zęby kołkowe. Siekacze służą do gryzienia i “siekania” pokarmów na mniejsze części, funkcja zębów kołkowych nie jest poznana. Wewnątrz jamy ustnej, oddzielone diastemą od siekaczy, położone są zęby przedtrzonowe i trzonowe, zwane łącznie “zębami policzkowymi”. Zęby te wyposażone są w fałdy szkliwa i tworzą wspólnie powierzchnię żuciową, co umożliwia rozdrabnianie i rozcieranie pokarmów włóknistych na mniejsze części.

Dieta a problemy stomatologiczne

Królik to bezwzględny roślinożerca. W jego diecie powinny znaleźć się pokarmy o wysokiej zawartości włókna pokarmowego tj. świeża trawa, siano, suszone i świeże zielonki, zioła. Dodatkiem do diety są karmy komercyjne, warzywa korzeniowe i owoce. Jadłospis królika odgrywa bardzo ważną rolę nie tylko ze względu na specyfikę budowy przewodu pokarmowego i zachowanie jego prawidłowej pracy, utrzymanie prawidłowej masy ciała, ale również ma wpływ na występowanie niektórych problemów stomatologicznych.

Prawidłowa dieta umożliwia ścieranie powierzchni okluzyjnych zębów, dzięki czemu zachowany jest balans pomiędzy nową, produkowaną tkanką, a ścieraną. Z chwilą, kiedy dochodzi do zmniejszonego pobierania pokarmów bogatych we włókno, równowaga zostaje zaburzona i ilość przyrastającej nowej tkanki zęba jest większa od tej ścieranej. Prowadzi to do przerostu zębów i formowania ostrych wyrośli w jamie ustnej.

Opiekując się królikiem, warto rozważyć poradę specjalisty w zakresie doboru diety odpowiedniej dla zębów. Z pewnością pomoże w tym weterynarz od królików i stomatolog zwierzęcy.

Jakie problemy stomatologiczne występują u królików?

Możemy wśród nich wyróżnić wady wrodzone oraz nabyte.

Wśród wrodzonych wad znajdziemy m.in. brachygnathia superior, czyli wadę genetyczną, w której szczęka królika jest skrócona. W efekcie siekacze nie znajdują się w prawidłowym ułożeniu względem siebie, nie ścierają się wzajemnie o siebie i ulegają niekontrolowanemu przerostowi. Wadę tę najczęściej stwierdzamy u zwierząt młodych (do 1 roku życia), zazwyczaj zęby policzkowe nie są objęte problemem.

Do nabytych schorzeń zaliczymy wszelkie problemy zębów siecznych oraz policzkowych, które pojawią się na skutek źle zbilansowanej diety (zaburzenia w budowie kości np. na skutek nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu), urazu (upadek, uderzenie, uraz termiczny – pogryzienie kabli elektrycznych), zmian w strukturze zęba i otaczających go tkanek (osłabienie więzadeł obecnych w zębodole, uszkodzenia mechaniczne, stany zapalne). Czasami może dojść do urazu jatrogennego, czyli wywołanego przez człowieka np. podczas wykonywanych procedur na terenie jamy ustnej.

Żywienie dużą ilością pokarmów wysokokalorycznych tj. owoce, słodkie warzywa korzeniowe oraz produktami niezalecanymi tj. bakalie, chleb, ziarna zbóż, doprowadzi do tego, że królik będzie zjadał mniejsze ilości siana i zieleniny. Pokarmy o wysokiej zawartości energetycznej szybciej zaspokajają organizm w energię, więc królik nie będzie miał ochoty na pokarmy wysokowłókniste (siano, trawa, zioła). Brak ruchów przeżuwających i w efekcie brak prawidłowej abrazji (ścierania zębów) skutkuje przerostem zębów i dalszym rozwojem problemów stomatologicznych.

Objawy choroby stomatologicznej

Choroba może wywoływać szereg objawów, a do najbardziej charakterystycznych należą:

• Brak apetytu, “zgrzytanie zębami”
• Wybiórczy apetyt – brak apetytu na siano “mój królik nigdy nie lubił siana”
• Przerost zębów siecznych, który jest widoczny bez konieczności otwierania pyszczka
• Luźne bobki
• Częste wzdęcia, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
• Łzawienie z oczu, wypływ ropny z oczu
• Przewlekły katar, kichanie, problemy z oddychaniem
• Zgrubienia wyczuwalne w obrębie czaszki (szczęka, żuchwa, wytrzeszcz oka)
• Nadmierne ślinienie – stale mokra sierść w kącikach warg oraz w okolicy szyi i na przedpiersiu

Jak często kontrolować stan uzębienia u królika?

Zęby powinny być rutynowo sprawdzane podczas każdej wizyty w gabinecie np. przy okazji szczepień, wizyt kontrolnych. Lekarz ogląda wtedy siekacze, ocenia ich wzajemne ułożenie względem siebie, wygląd szkliwa. Zęby policzkowe mogą być częściowo sprawdzone za pomocą wziernika wprowadzanego do pyszczka w takcie wizyty. Należy jednak pamiętać, że badanie to w 100% nie może wykluczyć problemów stomatologicznych, gdyż nie jest precyzyjne, ale może pomóc w postawieniu diagnozy u naszego uszaka, kiedy nie do końca wiadomo, co jest przyczyną jego złego samopoczucia. W celu dokładnej oceny stanu jamy ustnej konieczne jest badanie w znieczuleniu, które powinien przeprowadzić doświadczony weterynarz dla królików. Kraków może pochwalić się dobrymi specjalistami z dziedziny króliczej stomatologii – odwiedzają nas licznie uszaci pacjenci z całej Polski.

Specjalistyczne badanie uzębienia u królików

Jeśli istnieje podejrzenie problemów stomatologicznych, lekarz zaleca badanie w narkozie, oczywiście po uprzednim zakwalifikowaniu go do takiego badania. Zakładane są wtedy rozwieracze szczękowe i policzkowe, aby uwidocznić wszystkie zęby. Uspokojenie pacjenta umożliwia dokładną ocenę każdego zęba – jego ruchomości, wyglądu i zabarwienia szkliwa, dziąseł, przestrzeni między dziąsłem a zębem, obecności wysięku ropnego, czy resztek pokarmu zgromadzonych wokół zęba, błon śluzowych jamy ustnej i ewentualnych ran na jej powierzchni, języka.

Każda patologia wykryta w trakcie badania stomatologicznego jest wskazaniem do pogłębienia diagnostyki o badania obrazowe. Należą do nich zdjęcia RTG zewnątrz- i wewnątrzustne, a także zyskująca coraz większą popularność tomografia komputerowa, która wykazuje się większą czułością w wykrywaniu problemów stomatologicznych. Bardzo pomocne jest również badanie stomatoskopowe za pomocą endoskopu, które umożliwia nam oglądanie struktur znajdujących się głębiej w jamie ustnej w formie powiększenia.

Leczenie problemów stomatologicznych u królików

Sposób leczenia zależny jest od występującego problemu. Warto odwiedzać lekarza, który specjalizuje się w leczeniu gryzoni i zajęczaków, w przeciwnym razie leczenie może okazać się nieprawidłowe i gdy choroba będzie postępować, bez odpowiednich środków narażamy królika na niepotrzebny ból i cierpienie. Choroba stomatologiczna ma charakter progresywny, co oznacza, że bez wdrożenia leczenia postępuje bardzo szybko. Wykwalifikowany lekarz potrafi dokładnie ocenić przyczynę problemów i zaproponować postępowanie. W niektórych przypadkach wskazane będą regularne korekcje zgryzu, w innych postępowanie bardziej radykalne – ekstrakcje chorych zębów, w przypadku ropni okołozębowych usunięcie przyczyny problemu (chorego zęba). Należy również wspomnieć o tym, że lekarz specjalizujący się w leczeniu zajęczaków potrafi dobrać i używać odpowiedniego sprzętu stomatologicznego – nie wolno “ucinać” przerośniętych zębów cążkami do obcinania pazurów, gdyż może to grozić uszkodzeniem tkanek zęba, odsłonięciem miazgi zęba i rozprzestrzenianiem stanu zapalnego.

Dlatego tak ważne jest, aby znaleźć zaufaną lecznicę weterynaryjną. Szpital weterynaryjny AMVET Kraków dysponuje nowoczesnym sprzętem i doświadczoną kadrą lekarzy weterynarii, którzy kompleksowo zaopiekują się uzębieniem Waszym gryzoni i zajęczaków.