Wizyta przed planowanym znieczuleniem – jak przebiega?

Pierwsza ważna kwestia to zaufanie do lekarza, któremu powierzamy zdrowie naszego czworonoga. Podczas wizyty poprzedzającej znieczulenie, opiekun ma okazję poznać zespół medyczny oraz procedury okołozabiegowe. Lekarz weterynarii przeprowadza wywiad, wykonuje wstępne badanie kliniczne, zleca konieczne badania diagnostyczne. Badania krwi przedstawione przed planowanym znieczuleniem powinny być aktualne i nie starsze niż 4 tygodnie (optymalnie przyjmuje się, że powinny być wykonane w ciągu ostatnich 2 tygodni). W niektórych sytuacjach lekarz może zlecić rozszerzone badania krwi, aby sprawdzić np. parametry tarczycowe, jonogram, parametry nerkowe czy wątrobowe.  W przypadku seniorów czy ras predysponowanych do chorób serca zaleca się również badanie elektrokardiograficzne i echokardiograficzne serca. Wykonuje się je w celu zwiększenia bezpieczeństwa pacjenta – wyniki pomagają dobrać odpowiednie leki do znieczulenia oraz zaplanować odpowiedni protokół postępowania.

Jeśli stan zdrowia zwierzaka tego wymaga, lekarz najpierw może zalecić ustabilizowanie jego stanu, aby w dniu zabiegu znieczulenie przebiegło jak najbardziej pomyślnie. Na tym etapie opiekun ma również możliwość zadawania wszelkich możliwych pytań np. jakie leki będą podane, jak działają, na co zwracać uwagę, czy też jak pomóc zwierzakowi w okresie rekonwalescencji.

Jak przebiega proces znieczulenia pacjenta?

Schemat przebiegu procedury może być rożny, w zależności od rodzaju wykonywanego zabiegu, wieku, stanu zdrowia czy gatunku zwierzęcia.  Znieczulenie rozpoczynamy od premedykacji, która ma na celu uspokojenie pacjenta. Dzięki temu zwierzak pozwoli zespołowi na wykonywanie przy nim niezbędnych czynności okołozabiegowych – konieczne jest zaintubowanie go, założenie wenflonu, czy podanie znieczulenia miejscowego. Czasem proces premedykacji rozpoczyna się już w warunkach domowych.

Kolejnym etapem jest indukcja znieczulenia, podczas której wyłączamy świadomość pacjenta. Taki proces wymagany jest np. podczas wykonywania zdjęć RTG. Przy bardziej skomplikowanych zabiegach, w trakcie których wymagana jest dłuższa anestezja, stosuje się dodatkowo np. anestetyki wziewne lub znieczulenie TIVA. Pacjent podczas znieczulenia wymaga stałego monitorowania – sprawdzana jest m.in. temperatura ciała, ciśnienie krwi, saturacja i częstotliwość oddechów. Jeśli przeprowadzane w znieczuleniu zabiegi są bolesne, pacjentowi podaje się dodatkowo leki przeciwbólowe.

Jakie warunki należy stworzyć zwierzakowi przed planowanym znieczuleniem?

Przed planowanym zabiegiem, opiekun powinien zapewnić swojemu zwierzęciu spokój, unikać intensywnego wysiłku fizycznego oraz długich spacerów w upalne dni. Niewskazana jest także nagła zmiana diety. Jeśli pacjent jest na monodiecie – tym bardziej nie należy eksperymentować. Czasem opiekun chce zrekompensować pupilowi fakt, że lada dzień czeka go wizyta u lekarza weterynarii i podaje nowe smakołyki. Sugerujemy, aby tego nie robić, bo mimo dobrych chęci opiekuna, wpływ na układ pokarmowy może okazać się znaczący (np. wywołanie biegunki), co może być przeciwskazaniem do znieczulenia. Zdarza się, że lekarz zaleci lekkostrawna dietę – takie zalecenia są jednak przeprowadzane stopniowo, na kilka tygodni przed planowaną wizytą.

Leki anestetyczne mogą powodować nudności i wymioty. Aby ograniczyć występowanie torsji zalecane jest wstrzymanie od podawania pokarmów na okres średnio 8h. Czasem lekarz może wydłużyć czas niezbędnego postu lub go skrócić, w zależności od rodzaju wykonywanego zabiegu i aktualnego stanu zdrowia pacjenta. W przypadku pacjentów pediatrycznych, seniorów, czy cukrzyków – wstrzymanie się od podania pokarmów jest zwykle krótsze, niż u zdrowego pacjenta w średnim wieku.  U niektórych gatunków zwierząt taka „głodówka” jest wręcz przeciwskazana. Woda do picia może być podawana dłużej, zwykle zwierzę powinno zaprzestać picia wody na 2h przed planowanym znieczuleniem. Opiekun powinien sobie zdawać sprawę, że ograniczając jedzenie na kilka godzin przed zabiegiem, przyczynia się do bezpieczniejszego przebiegu znieczulenia.

Czy leki przyjmowane na stałe mają wpływ na przygotowanie do znieczulenia?

Kiedy mamy do czynienia z pacjentem przewlekle chorym, bardzo ważny jest kontakt z lekarzem, który zadecyduje o ewentualnym odstawieniu leków. W zdecydowanej większości zaleca się jednak podawanie leków na czczo. Zdeterminowany opiekun jest w stanie podać lek np. przy użyciu specjalnego podajnika. Można też podać lek z niewielką ilością pokarmu np. wielkości orzecha na około 2-3 h przez znieczuleniem. Pamiętajmy, że w medynie weterynaryjnej często zaleca się w dniu zabiegu podawanie leków uspokajających lub przeciwwymiotnych. Minimalna ilość pokarmu, tym bardziej w przypadku leków podrażniających układ pokarmowy, nie stanowi problemu. Większe konsekwencje mogą pojawić się w przypadku pominięcia dawki leku.

Jak wygląda proces przyjęcia zwierzaka przed znieczuleniem?

W dniu przyjęcia na zabieg z opiekunem przeprowadzany jest ponowny wywiad lekarski. Kolejna rozmowa o stanie zdrowia ma na celu ustalenie dodatkowych informacji w celu zebrania kompletnych danych.

Do podstawowych pytań, które zostaną zadane opiekunowi należą pytania o:

• ogólne samopoczucie,
• choroby współistniejące,
• charakter i usposobienie,
• występowanie kaszlu, biegunek, torsji lub alergii,
• wcześniejsze zabiegi, do których pacjent był już znieczulany i jak dawno,
• przebyte choroby,
• reakcje na leki etc.

Opiekun wypełnia niezbędne dokumenty i powierza swojego zwierzaka lekarzowi lub wykwalifikowanemu technikowi  – od tego momentu pacjent jest przygotowywany do znieczulenia.

Jakie są zalecenia pozabiegowe i jak opiekować się zwierzakiem w domu?

Zalecenia lekarza i okres rekonwalescencji pacjenta to kwestia bardzo indywidualna. Chociaż procedury są różne, to istnieje złota zasada 3xC – CIEPŁO CICHO CIEMNO.

Opiekun powinien zapewnić swojemu podopiecznemu delikatny półmrok w pomieszczeniu, w którym będzie przebywać. Dobrze jest unikać dużego natężenia światła oraz promieni słonecznych. W dniu po zabiegu zwierzak może zupełnie inaczej odbierać bodźce ze środowiska zewnętrznego. Leki zwiotczające i znieczulające wpływają na termoregulacje ciała, dlatego należy dogrzewać zwierzaka, jeśli oczywiście jest taka konieczność. Pacjent może mieć wyostrzony zmysł słuchu i reakcje na bodźce dźwiękowe – wskazane jest więc unikanie hałasu.

Jeśli w domu mieszkają dzieci, zaleca się odizolowanie zwierzaka na czas rekonwalescencji, głównie ze względu na ich bezpieczeństwo. Pod wpływem leków zwierzak może reagować inaczej niż zwykle. Podobnie w przypadku posiadania innych zwierząt w domu. Pacjent po zabiegu wraca  do domu z zupełnie nowymi zapachami – należy więc oddzielić go od reszty stada, aby zminimalizować ryzyko nieprzewidzianych zachowań. Najważniejszy w procesie rekonwalescencji jest także fakt, aby postępować zgodnie z zaleceniami lekarza weterynarii.

Przygotowanie zwierzaka do znieczulenia – podsumowanie

W artykule opisane zostało podstawowe przygotowanie pacjenta do planowanego zabiegu. W przypadku znieczulenia w trybie nagłym (emergency) procedury postępowania są zupełnie inne. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, kiedy pupil nagle trafi np. na salę operacyjną. Jednak będąc świadomymi opiekunami powinniśmy pamiętać, że dbając o odpowiednią profilaktykę, regularne odrobaczanie, szczepienia, higienę zwierzaka oraz jego kondycję przyczyniamy się w ogromnej mierze do przebiegu znieczulenia w przyszłości.