Czym jest przeziębienie u kotów?

Jest to bardzo ogólne, potoczne określenie zespołu objawów, najczęściej powiązanych z chorobami układu oddechowego. Objawy te mogą wynikać z bardzo wielu przyczyn, poniżej opisano najważniejsze z nich.

Co może powodować objawy przeziębienia?

• Zapalenie błony śluzowej nosa (ang. rhinitis) jest to stan charakteryzujący się przekrwieniem i obrzękiem błony śluzowej nosa z towarzyszącym wysiękiem. Widoczne dla właściciela objawy to wypływ z nosa, kichanie oraz utrudnione oddychanie przez nos mogące być przyczyną duszności. Rhinitis może mieć charakter ostry lub przewlekły, można rozróżnić kilka czynników wywołujących ten stan:
  
  - wirusy: herpesvirus FHV-1, kalicivirus FCV (FHV-1 i FCV są najczęstszą przyczyną podjednostki chorobowej nazywanej kocim katarem)
  
  - bakterie: Chlamydia felis, Chlamydia psittaci, możliwe są również wtórne nadkażenia bakteryjne (m.in. z udziałem Bordetella sp., Staphylococcus spp., Streptococcus spp., Mycoplasma spp.). 
  
  - zmiany rozrostowe w obrębie jamy nosowej i gardła (m.in polipy, zmiany nowotworowe)
• Zapalenie gardła (ang. pharyngitis) objawiające się bólem gardła, bolesnym przełykaniem i niechęcią do spożywania pokarmów, wywołane na przykład karmieniem kota bardzo zimną mokrą karmą prosto z lodówki. Dochodzi wówczas do dużej różnicy temperatur w jamie ustnej, w konsekwencji do miejscowego skurczu naczyń krwionośnych, pogorszenia ukrwienia tkanek w danej okolicy, przez co upośledzony jest transport komórek uczestniczących w reakcji zapalnej, co sprzyja lokalnemu osłabieniu odporności i ułatwia wnikanie patogenów.
• Zapalenie krtani i tchawicy (ang. laryngitis, tracheitis) zwykle spowodowane przez infekcje wirusowe, wdychanie środków drażniących (np. dym papierosowy, pył), objawia się bolesnym przełykaniem pokarmów, zmienionym głosem kota, uporczywym kaszlem.
• Zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc (ang. bronchitis, pneumonia) m.in na skutek infekcji wirusowych, bakteryjnych, a także jako następstwo zapalenia górnych dróg oddechowych.
• Ciała obce w drogach oddechowych
• Astma (alergiczne zapalenie oskrzeli) może się rozwinąć w wyniku narażenia na alergeny i wziewne substancje drażniące, rozwojowi astmy sprzyja obecność pasożytów wewnętrznych. Astma kotów objawia się zwężeniem oskrzeli prowadzącym do nagłych napadów kaszlu i duszności. 
• Robaczyca płuc (eozynofilowe zapalenie płuc na tle pasożytniczym) wywołane obecnością nicieni płucnych, m.in. Aelurostrongylus abstrusus i Eucoleus aerophilus u kotów. Kot może zarazić się pasożytem po zjedzeniu jaj pasożyta lub dżdżownicy, ślimaka, gryzonia będących żywicielami pośrednimi. Robaczyca płuc może przebiegać bezobjawowo lub dawać objawy kaszlu, kichania, świszczącego oddechu. W postaci zaawansowanej powoduje mechaniczne uszkodzenie tkanki płucnej i daje objawy duszności, ułatwia też rozwój wtórnych infekcji bakteryjnych. Możliwa jest również inwazja glist z rodzaju Toxocara.
• Nowotwory w układzie oddechowym
• Płyn w jamie opłucnej - gromadzenie płynu w klatce piersiowej możliwe jest m.in. w przebiegu zakaźnego zapalenia otrzewnej u kotów (FIP), nowotworów, niewydolności serca. Stan ten mogą sugerować charakterystyczne objawy takie jak nietolerancja wysiłku, przyspieszony i płytki oddech, kaszel, widoczna praca tłoczni brzusznej podczas oddychania, duszność i wyczerpanie.

Czym jest “koci katar”?

Przyczyną kociego kataru jest cały kompleks różnych wirusowych i bakteryjnych patogenów (herpeswirus kotów (FHV-1), kaliciwirus (FCV) oraz bakterie Chlamydia felis). Koci katar charakteryzuje się gorączką, kichaniem, zapaleniem spojówek, zapaleniem wyściółki nosa (nieżyt nosa) i czasami ślinieniem i zmianami na powierzchni błony śluzowej jamy ustnej. Początkowo niewielka ilość przezroczystej wydzieliny z nosa wkrótce się zwiększa i zawiera domieszkę śluzu i ropy. Koty stają się osowiałe i tracą apetyt. W skrajnych przypadkach może dojść do nadżerek w jamie ustnej lub zapalenia rogówki oka. Objawy choroby mogą utrzymywać się od 5-10 dni, do nawet 6 tygodni. Na zakażenie kocim katarem najbardziej podatne są młode, nieszczepione koty. Przenoszenie patogenów następuje poprzez małe kropelki w powietrzu (np. podczas kichania) i zanieczyszczone przedmioty, które mogą zostać przeniesione na kota przez opiekuna.

Koty powracające do zdrowia mogą rozprzestrzeniać wirusa przez wiele miesięcy, a stres może wywołać nawrót choroby. Możliwa jest więc sytuacja, że kot ze schroniska, który w przeszłości przechorował koci katar, obecnie od kilku lat mieszka u nowych właścicieli i jest kotem niewychodzącym, w wyniku stresu (np. z powodu kilkudniowej wizyty gości lub remontu u sąsiada) spadnie jego odporność i dojdzie do nawrotu choroby sprzed lat, w efekcie pojawi się kichanie, wypływ z nosa, osłabienie i zmniejszenie apetytu.

Dlaczego mój kot jest chory, skoro nie wychodzi na zewnątrz i nie ma kontaktu z innymi kotami?

Nie można wykluczyć, że kot miał kontakt z groźnymi patogenami przyniesionymi do domu ze środowiska zewnętrznego przez właścicieli np. na skórze, ubraniu, butach lub w pokarmie (skontaminowana żywność np. surowe mięso, niepasteryzowane mleko). Patogeny mogą pochodzić z kontaktu z innymi zwierzętami lub z otoczenia (np. z lasu, w którym mogą występować kleszcze przenoszące choroby, pchły mogące być żywicielem pośrednim tasiemców). 

Przyczyną spadku odporności mogą być współistniejące infekcje, wyziębienie organizmu, niewłaściwe żywienie (niedobór witamin i składników odżywczych) a nawet stres.

Ponadto do upośledzenia reakcji układu immunologicznego może przyczyniać się obecność pasożytów wewnętrznych m.in przez pogorszenie wchłaniania substancji odżywczych.

Istnieje możliwość, że nasz pupil w przeszłości miał kontakt z groźnymi wirusami wywołującymi niedobór odporności. Są to wirusy nabytego niedoboru odporności FIV, wirusy panleukopenii FPV, lub wirus białaczki kotów FeLV. Choroby te są przyczyną osłabienia układu odpornościowego co znacznie zwiększa ryzyko częstszego występowania innych infekcji.

Stres może również odgrywać rolę w pogorszeniu stanu zdrowia kota, prowadząc do ujawnienia objawów wcześniej przebytych infekcji, które dotąd były bezobjawowe. Stres osłabia układ odpornościowy, co sprzyja rozwojowi nowych infekcji lub reaktywacji starych. Przykładem może być wirus FHV-1, odpowiedzialny za koci katar, który może zostać reaktywowany w wyniku stresu. Jest to powszechna przyczyna chorób układu oddechowego u kotów, zwłaszcza w dużych skupiskach (np. hodowle, schroniska). Badania pokazują, że koty przeżywające silny stres są prawie pięć razy bardziej podatne na infekcje górnych dróg oddechowych niż koty w mniejszym stopniu narażone na stres.

Objawy przeziębienia, takie jak kaszel, mogą również wynikać z innych przyczyn niezwiązanych z infekcją, takich jak mechaniczna niedrożność dróg oddechowych (np. ciało obce), nowotwory lub niewłaściwie zdiagnozowane choroby serca.

W celu ustalenia przyczyny objawów u kota, szczególnie związanych z układem oddechowym, pomocny jest dokładny wywiad przeprowadzony przez lekarza weterynarii. Ważne informacje to m.in. czas trwania objawów, ich charakter, częstotliwość występowania objawów. Często warto nagrać filmik, aby uchwycić niepokojące zachowanie kota w domu i pokazać go podczas wizyty, ponieważ kot może zachowywać się inaczej w gabinecie niż w swoim codziennym otoczeniu.

Jak zapobiec przeziębieniu u kota? 

Aby zapobiec przeziębieniu u kota, warto stosować następujące środki profilaktyczne:

• Higiena: regularne czyszczenie misek, miejsc podawania posiłków oraz kuwety, najlepiej za pomocą wysokiej temperatury lub środków czyszczących.
• Odpowiednie żywienie: zapewnienie kotu dobrej jakości karmy dostosowanej składem do jego wieku, stanu zdrowia i potrzeb. Warto zwrócić uwagę na to by zapewnić kotu optymalny poziom witamin (A, B6, B12, C, D), tauryny, kwasów tłuszczowych omega 3 oraz składników mineralnych.
• Obserwacja zmian zachowania: systematyczne monitorowanie zachowania kota w domu, kontrola czy regularnie je, pije, oddaje kał i mocz oraz czy jego codzienna aktywność np. chęć do zabawy, wskakiwanie na łóżko itp. nie ulega zmianie.
• Unikanie przez opiekuna kontaktu z chorymi kotami od których można przenieść patogeny na skórze lub odzieży, ostrożność, dezynfekcja rąk i zmiana odzieży po takim kontakcie.
• Szczepienia ochronne: dbanie o to by nasz kot miał aktualne szczepienie przeciwko chorobom zakaźnym (wirus panleukopenii kotów (FPV), herpeswirus kotów typu 1, kaliciwirus kotów). Szczepienia te nie zawsze zapobiegają zakażeniu, ale mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia choroby lub łagodzić jej przebieg.
• Warto również pamiętać o odrobaczaniu i badaniu kału naszego kota (koty niewychodzące 1-2 razy w roku).